En eten maar weer....

Gisteravond zijn Gerard en Sonja, Jack en Chantal komen eten – tezamen met ons dus met z’n tienen (nee, geen elf waarover hieronder meer) aan tafel. Stef was eergisteren al begonnen met koken, samen met Nyoman; Menadonees deze keer.

Meteen ook een soort van tijdelijk afscheid, want maandag gaat iedereen al weer naar Nederland en België terug (okee, Chantal en Jack een dagje later) en dan komt er een eind aan een hele gezellige tijd. Jammerjammerjammer.

Inmiddels hebben we overigens televisie! Ha! Soms gaan zaken wel zo ongelooflijk snel hier dat je de slappe lach krijgt. Hoe ging het allemaal? Frans, een vriend van ons die hier om de hoek woont, SMS-te me een paar weken geleden dat er een nieuwe televisie-aanbieder komt in Sanur: TelkomVision, televisie zonder decoder en zonder schotel, zoals IndoVision en anderen dat aanbieden. Ik dus Oka gebeld dat we het aanvraagtraject van IndoVision willen stopzetten - en Oka wilde dat TelkomVision-verhaal wel eens nader bekijken.

En toen:
- afgelopen maandag belde ik Oka: “nog iets gehoord van TelkomVision?” Antwoord: “zijn ze nog niet komen kijken? Ik bel ze morgen op.”

- Dinsdag: vrachtauto in de straat met kabels – er worden masten in de grond geplaatst met een kabel. Geen idee waarvoor.

- Woensdag: “wij komen u aansluiten meneer!” en in een half uur hadden wij 60 kanalen (waaronder het Nederlands/Vlaamse BVN) glashelder beeld, zonder decoders, zonder chipkaartjes: helemaal geweldig. Als ze nu ook nog Internet over de kabel aan aanbieden...

Minder goed nieuws: de ontbrekende ster gisteravond was Elise. Ze is ziek – en niet zo’n beetje. Dat begon woensdag al. Koorts, hoofdpijn. We spraken af dat als dat zou doorgaan, we donderdag naar de SOS medische dienst zouden gaan maar ’s avonds was ze opgeknapt, zo leek het, en zal al weer met Salomee achter de MSN.

Gistermorgen wilde ze naar de game hall met Matt en Mit, maar ze voelde zich toch nog niet zo lekker en bleef nog even in bed. Daar bleef ze, tot Stef zich ’s middags toch wel erg zorgen begon te maken want het beetje verhoging dat ze had liep in een uur op tot hoge koorts. We zijn dus niet naar de SOS gegaan maar hebben een dokter waar we goede ervaringen mee hebben gebeld – want we waren bang voor dengue, knokkelkoorts hoewel ze de belangrijkste symptomen (nog) niet had.

Kort en goed: de dokter kwam, schreef antibiotica en paracetamol voor en als de koorts morgenochtend niet (vrijwel) weg is komt hij bloed prikken voor een onderzoek. Dengue is het waarschijnlijk niet, maar een “gewone” bacteriële infectie. Vannacht heeft ze goed geslapen en de koorts is op dit moment heel veel minder, nog een beetje – we hopen dat ze er vandaag weer helemaal bovenop komt.

De Keusjes gaan vandaag snorkelen op een eilandje voor de kust bij Candidasa; wij gaan op Elise letten en de laatste bouw-werkzaamheden (bestraten van de grond voor het huis, wegwerken van een paar krimpscheurtjes in een muur) volgen. Beetje lezen, beetje luieren, beetje zwemmen....het zwembad ligt er nu heel mooi bij, ons ultramoderne reinigingssysteem werkt sinds gisteren zodat we nauwelijks nog chloor hoeven te gebruiken, alleen om de pH neutraal te houden. Vissen kunnen in ons bad prima leven, als we er maar voer bij gooien!

Over vissen gesproken: de vijvers beginnen langzamerhand vorm te krijgen; planten staan er al in (maar er komen er nog veel meer) en dus is het zaak om de biotoop op orde te krijgen zodat er straks vissen in kunnen – de vier goudvissen in de kleine vijver die de eerste maanden hebben overleefd, tel ik even niet mee want die kunnen nu zelfs leven in een bord erwtensoep, na wat ze allemaal hebben doorstaan. Ik heb van David, een Australische kennis, een adres gekregen van een hele goede vissen-leverancier. Kijken en kwijlen dus, voorlopig.

Zaterdag: Elise is opgeknapt, gaat met Steffie inkopen doen voor de school die maandag weer begint en is ook weer haar irrritante bijdehante zelf. Hoppa!

Dinsdagmorgen.

Mark was gisteren jarig. Wij hebben dat gevierd en één van de bij-effecten was dat ik niet zo veel geslapen heb – laat naar bed gaan is leuk, maar ’s mogens om half zeven gaat wel de wekker – het hondje moet tenslotte ook uit.

Eens kijken, wat heeft de afgelopen week zo gebracht.....

Om te beginnen hadden we een paar dagen Geen Keus: de familie was met Gede naar het noorden (Pupuan, Seririt, Pemuteran, Lovina, Kintamani). In die periode hebben we ook afscheid genomen van het grootste deel van onze bouwvakkers, het was dus eindelijk stil in en om huis – heerlijk om het beeld wat we hadden (“als we dit stuk land nemen en daar een huis op zetten...”) bevestigd te zien: rustig, mooi en gezellig. Hoewel de planten nog moesten komen voor het merendeel en pas over een jaar de zaak zo begroeid is dat je het echt kunt zien.

Maar ook: we kunnen overdag in het zwembad gaan liggen. Dat kon al, theoretisch maar wie doet dat nou als er tientallen kerels zichzelf in het zweet staan te werken? Je moet o.i. dan wel een enorm bord voor je hoofd hebben om dan op een luchtbedje met een boekje lui rond te drijven en dat hebben we dus niet gedaan. Maar nu wel!

En we zijn de nabije omgeving aan het verkennen – Sanur kennen we wel, maar de verschillen zitten in de details – waar koop je je nasi bungkus, bijvoorbeeld. Er zijn enorme verschillen in prijs en kwaliteit; je kunt voor 10.000 rupiah een hele matige maaltijd krijgen en voor 6.000 een hele goede, om maar eens iets te noemen.

Terug naar gisteren: nadat we eergisteren alvast begonnen waren met het vieren van de verjaardag van Mark, ging dat gisteren pas echt los: eerst een harmonieuze samenzang die leidde tot een paniek-vlucht van alle honden uit de buurt, huilende kinderen in de straat en een boze menigte met fakkels, krissen en knuppels voor de deur. Vervolgens een haren-wassen-en-massage-beurt die Mark en ik (haar? Welk haar?) samen hier om de hoek hebben gekregen van twee lieftallige jongedames met hele kleine handjes waar ze je erg pijn mee kunnen doen. Lief glimlachend, ook nog. Au. Thuis taart en koffie. Inkopen doen bij Discovery, waar we o.a. Mark zijn verjaardagscadeautje hebben gescoord. Lunchen bij Bali Colada, uitzicht op zee en beseffen dat het leven weliswaar heel zwaar is, maar vandaag even niet. Terug naar Sanur, op onze donder krijgen van Chica omdat ze niet mee mocht en thuis moest blijven. Dan maar naar het strand (Treo 2) voor een biertje / wijntje bij de ondergaande zon. Geen zin om uit te gaan eten en bij de sateh-wagen op de hoek van onze straat 8 porties sateh met lontong (per portie 10 stokjes voor 40 cent meneer, en lekker! Lekker!) gehaald, want Jos kwam mee-eten.
Met een wijntje in het zwembad (Mark, Stef) of op het terras (de anderen) slap kletsen en tegen 3 uur naar bed. Eventjes dus, want om half zeven er weer uit.

En om 7 uur bij buitenkomst stonden er al twee van onze ex-bouwvakkers te wachten: of ik werk voor ze had, want ze hadden geld nodig. Dat werk is er niet, het huis is klaar. En al weet ik dat ze zaterdag van zowel Oka als van ons heel veel geld hebben gekregen en dus makkelijk naar huis zouden moeten kunnen, blijft het een rotgevoel om voor je hele grote villa de mensen die ‘m hebben gebouwd teleur te stellen. Ik heb het wel gedaan, maar verdrietig blijft het....

Donderdag

...is een interessante dag voor mij. Misschien. Als het er zo uit gaat zien als vandaag (ook een donderdag toevallig) dan is het wel gaaf. Ik zal even toelichten waarom.

Op Uni heb ik eerst een lecture tekenen. Inderdaad, "hoe leer ik tekenen?" voor dummies, zoals de prof zei. Ik was ook vrij opgelucht toen Danielle - een vriendin - nog eens vroeg of mensen zonder enig talent nog steeds in aanmerking kwamen, en de prof zei ja. Ook heb ik iemand anders gesproken (wiens naam mij volledig is ontschoten), een 2de jaars, die ons heeft uitgelegd dat haar tekenen vóór en na haar eerste jaar tekenen een riant verschil toonden qua kwaliteit, dus de zenuwen zijn nu wat minder, en ik heb er des te meer zin in.

Na tekenen, muziek. Helaas niet "hoe leer ik muziek spelen" (wat ik natuurlijk niet nodig heb, maar diamant moet ook eens gepoetst worden) maar meer de theoretische kant van dit wonder. In dit geval, wat is 'populaire' muziek, en welke invloed heeft het op sociaal en politiek vlak? Zeer interessant, je moet veel zelf doen, en het aantal mensen is klein.

Wat heeft dat ermee te maken? Ik heb er eens op gelet, en heb de conclusie getrokken dat het aantal mensen en de gelegenheid om mensen echt te kennen, omgekeerd evenredig zijn. Simpel gezegd: Hoe meer mensen, hoe minder mensen je leert kennen. Bij mij althans.

Afijn, 's avonds zijn er die acteerlessen in Black Swan Theatre Company die, naast leerzaam, heel gezellig zijn. Volgende keer zal ik proberen wat foto's te maken, ik ben er wel enthousiast over.

Dat is wel zo'n beetje. Een actieve donderdag, productief, en veel belangrijker, creatief.

25.000

Na een jaar en twee weken zijn we de 25.000 "hits" gepasseerd met ons weblog; daarnaast nog eens meer dan 5.000 op het bouwblog dat we begin dit jaar gestart zijn - en dat zoals het er naar uitziet, binnenkort afgesloten gaat worden.

In die periode hebben we gemerkt dat er veel meer mensen ons blog volgen dan de directe familie en vrienden - sommigen hebben we via e-mail of gewoon omdat ze hier waren ontmoet; anderen zoals Koen en Ellen zijn inmiddels vrienden van ons geworden; van of over nog weer anderen horen we dat ze het gewoon leuk vinden om te lezen hoe het ons vergaat.

Dat vinden wij dan weer leuk en om er maar eens eentje uit te lichten: mevrouw Griet L., we hebben van Dolf begrepen dat u zo'n trouwe volger van onze belevenissen hier bent. Dank u wel!

Zo, en dan over naar de (wan-)orde van de dag: ze gaat me vermoorden als ik het op het weblog zet, maar volgens mij heeft Elise een vriendje. Na vandaag komt ze dus de deur niet meer uit. Het is volgens mij Matthew (maar het zou net zo goed Mitchell kunnen zijn, hou die twee maar eens uit elkaar) en vandaag zijn ze met Salomee gevieren bij deze heren thuis.

Stef en Denise zijn met Jos naar Seminyak geweest (shoppen) zodat de mannen van het huishouden (Flint, Mark, Peter) de zorg over Chica hadden - of was het andersom? In ieder geval betekende dat: strand. Een enorm luie dag dus.

En o ja: vannacht hebben we een wolkbreuk meegemaakt - gelukkig, want daardoor zijn er wat gaten in de tuin gevallen (grond onvoldoende aangestampt) die nu nog mooi kunnen worden gerepareerd en we blijken twee minieme lekkages van het dak te hebben, waarvoor hetzelfde geldt - het wordt morgen allemaal hersteld.

Laatste item: nee, we hebben geen last van die bomaanslagen behalve dan dat a) de Balinezen behoorlijk de pest in hebben, b) er heel veel politie is, vooral op plaatsen waar buitenlanders zijn staan ze met machinegeweren in de aanslag en c) de Australische regering al weer roept dat Ozzies weg moeten blijven. Lafaards.

In perspectief: 9 doden in 5 jaar tijd door terroristische aanslagen zijn er natuurlijk 7 teveel (die twee zelfmoord-idioten mis ik niet echt, nee) - maar in dit land sterven dagelijks (DAGELIJKS) 100 mensen in het verkeer. Ik bedoel maar....

Uni is weer begonnen!

Op naar de kroeg.

Kleine update

Even snel, wat er is gebeurt in de paar dagen dat ik terug in Perth ben voor het tweede semester van Uni (dus NIET "school" potdomme! Ik ben nu een grote mens, hoor!) officieel begint.

Er is een band opgericht waarin ik deel uitmaak. In het laatste uur vóór ik naar Bali ging voor vakantie zijn Sean, Yugo en ik op het idee gekomen om samen iets te gaan doen. We heten 'Savant': waarom? Omdat het in een woordenboek stond, en we wisten niks anders. En omdat de naam "shit shit shit" al bestond.
Sean speelt gitaar, Yugo zingt lead en doet bass, ik speel ook gitaar.
Sinds ik terug ben is er nog niks ondernomen, maar dat komt wel. Alles op zijn tijd.

Verder heeft de Black Swan Theatre Company wat acteerlessen op het programma staan. Samen met schrijven, regisseren en wat te doen/verwachten bij audities. 1 Keer in de week voor 10 weken lang. Yugo en ik doen er uiteraard aan mee. Misschien dat we dan wél een rol krijgen bij dat vermadelijke Drama Society... Het begint deze donderdag, maar ik moet me nog inschrijven. Zal je net zien dat ze in het weekend gesloten zijn, dus zal het maandag weer allemaal last-minute worden.

Oh ja: Uni begint maandag. Nieuwe vakken, nieuwe dingen. Ik heb laatst (persoonlijk, ja ja) met het hoofd van UWA's school of music gepraat over een vak waar ik aan mee ga doen (muziek, dûh) en dat is toch wel verdraaid leuk en interessant allemaal. Naast muziek ook een tweede unit psychologie, engels literatuur en tekenen.

Om het weer kan ik wel huilen: en het weer zelf doet gezellig mee. Net als in Nederland, koud en nat.

Gisteren uit geweest. Met Yugo, Sean, Luke, David en Rebecca. Schijnt dat we op een gegeven moment in de 'MelbourneBar' in een verjaardagsfeest zijn terechtgekomen van de vriend van de vriend van de oudste zus van Rebecca. Dus: Rebecca heeft nog 3 zussen. De oudste (allemaal eigenlijk maar kom. Rebecca niet voor alle duidelijkheid) heeft een vriend. Die heeft verschillende vrienden, waarvan er eentje die avond zijn verjaardag vierde. Kunt U nog volgen?

Dus met die hele meute (wij, zussen, vrienden, en andere vage kennissen) nog een paar andere tenten afgeweest en toen naar huis. Leuke meis....mensen.

En vanavond uit eten. Zal waarschijnlijk chinees zijn. En morgen de laatste dag voor scho... uni(!) weer begint.

Een crematie

Maar niet zo maar eentje. Gisteren zijn Denise en ik met Jos en zijn overbuurman meegegaan naar de crematie van een pedanda, een priester uit een banjar van Intaran, de wijk achter de onze.

Een pedanda: dat betekent 7 dakjes (zie http://herfkenslog.blogspot.com/2008/02/het-leven-van-een-balinees-deel-3-slot.html voor de uitleg). En die zijn zeldzaam! Dus wij onszelf in ceremoniële kleding gehesen en op pad.

Bij aankomst zagen we het al: een enorme koe waar de overledene in verbrand zou gaan worden stond voor de poort van de griya, het centrale huis van de banjar. Op de foto zie je achter de koe een torentje: 7 dakjes, we zijn op het goede adres.
















Bij binnenkomst hebben we kennis gemaakt met de pedanda van dienst: de leider van de ceremonie, en zijn gaan zitten. Daar bestaat het grootste deel van zo’n dag ook uit: zitten en naar andere mensen kijken. En eten natuurlijk: koffie met zoete dingen, nasi campur, etc.

Vervolgens (na 2,5 uur zitten dus) naar buiten en opstellen in een stoet van – schat ik – toch wel 1,5 kilometer lang. In die stoet: de koe (leeg), de transport-toren (vol) en de trap waarlangs de overledene de transporttoren op- en afgetild werd. En enorm veel mensen, die in de grootste hitte van de dag (inmiddels was het 1 uur ’s middags) de wandeling van zo’n 5 kilometer naar het strand maakten. Het grootste kruispunt van Sanur was afgezet; speciale ploegen met bamboe-palen zorgden ervoor dat de elektriciteit- en telefoondraden werden opgetild zodat de overledene er onderdoor kon. Want die lag, tezamen met twee pedanda’s, op zo’n meter of vijf boven straatniveau.



Na zo’n anderhalf uur kwamen we op het strand aan; daar hebben we vervolgens nog eens anderhalf uur gezien hoe de dode van de toren en in de koe werd getild, werd gezegend met heilig water en offers, we hebben natuurlijk weer naar mensen gekeken en een aantal rituele dansen gezien. Daarna ging de brand in de overledene; 10 meter verderop werd sateh geroosterd.

Om vier uur vonden wij het welletjes – uren lang in de zon staan ga je merken. Maar de moeite waard was het zeker. De foto’s hierbij zijn van Denise; ze heeft er nog heel, heel veel meer.

Woensdag...

Het is even relatief rustig in huis: de mannen hebben pauze, Robrecht is gisteren teruggegaan naar Perth en Steffie is met de Keusjes naar het vogel- en reptielenpark. Omdat ik Chica niet alleen durf te laten (want ook Nyoman en Kayun hebben nu pauze) zijn wij met z’n tweetjes thuis gebleven.

Gisteren dus Robrecht weg gebracht; hij had zo ongelooflijk veel bij zich dat we het ergste vreesden bij de incheck-balie; Elise en ik zijn blijven wachten tot we zeker wisten dat hij niets hoefde achter te laten. Maar alles ging mee: hij moest zijn toiletspullen overladen in z’n handbagage (die er niet zwaar uitzag maar wel was: daar zaten nl. zijn boeken in) en zo kon hij met smoking, versterker, electrische gitaar (die laatste mocht óók nog als extra handbagage mee de cabine in) en heel veel kleren toch mooi naar huis.

En nu realiseer ik me dat we in onze vreugde iets heel belangrijks vergeten zijn te melden: onze bolleboos heeft al zijn examens van het eerste semester gehaald en kan dus “vol” aan de bak met de door hem gekozen vakken voor het tweede. Wereldklasse, vinden wij.


Ook gisteren hebben Stef en ik onze verjaarskadoos gekregen van Jos en de Keusjes. Ik was al erg verwend door Robrecht met zo’n mouwloos Bintang-shirt waar ik mijn moeder vannacht hoorde zeggen dat ik dat niet aan mag, en “the Pilgrimage” van Paulo Coelho, een boek dat wel heel erg goed past bij wat ik met de Lef-gozers aan het doen ben. En door Elise, met een stoel die ook als trapje dient om bij mijn boeken te komen in de nieuwe bibliotheek. En door Stef, met een prachtige lamp die “vrij” op de vloer kan staan zonder snoer naar de muur omdat we vloerstopcontacten hebben. Kijk de fotoos maar.



En gisteren kwamen daar dus vier enorme, loodzware vazen / beelden / dingesen bij: manshoge bewerkte kokospalm-stammen die echt geweldig staan tegen de achterwand van het terras. Prachtig zoals je ziet - even op de foto klikken voor een grote afbeelding.

Over gisteren gesproken: gefeliciteerd met je verjaardag Michiel! Dat je maar net zo knap mag worden als je zus(sen).

Gisteravond tot laat buiten naar Apocalypse Now gekeken, buiten op het terras. En vanochtend liepen Chica en ik om 7 uur alweer over het strand te struinen: heerlijk koel, waaien, Chica die zeehond speelt en heel veel bekijks heeft van de mensen daar (we zijn nu voor het eerst een paar dagen bij Grand Bali Beach op het strand, voor de verhuizing was het vooral aan de andere kant van Sanur).

Een mens kan er nog aan wennen.....

Het Gat van Ubud

Tekenend voor de wijze waarop hier dingen gaan is het volgende verhaal van een mij onbekende kennis van Dolf uit Ubud, dat ik met zijn toestemming hier graag overneem:

........................

Zaterdagavond reed ik in het donker in een nieuwe kuil in het hartje van de stad. Het liep goed af. De kuil zat precies daar waar de (verhoogde, nutteloze) sierbestrating eindigt en mijn koplamp dus over die kuil heen scheen. Maar ook al die bussen weer neerkomen op het gewone straatniveau. Dat de kuil nieuw was bleek uit het feit dat 20 minuten later er twee potten met planten op de kuil waren gezet. Ook handig in het donker. Zondag kwam ik opnieuw langs de plaats en zag dat de kuil nu was afgezet met een ton. Vanmorgen kwam ik er opnieuw langs en was er een gat met een doorsnee van 2 meter, waarvan ik de bodem niet kon zien toen ik er langsreed. Nu is de hoofdstraat van één kant afgesloten en is het onmogelijk voor bussen er langs te komen en staat ook de terminal (die geen terminal mag heten) voor de bemo’s, niet bereikbaar. Een geweldige puinbak dus.

Het is eigenlijk om te gillen, de hoofdweg langs de markt is nu volledig afgesloten, in beide richtingen. Nu het avond is en de politie het laat afweten en iedereen zijn eigen regels stelt is de puinhoop al enorm, Eenrichtingsverkeer? Stoepen? Verboden? Onmogelijk om me een voorstelling te maken van de puinhoop morgen overdag, als het nog veel drukker is en bovendien de politie de boel nog verder gaat ontregelen.

Er blijkt ter hoogte van het gat namelijk een rivier onder de straat door te stromen, op een behoorlijke diepte. Ubud is daar gewoon over een ravijn heen gebouwd. Dus reparatie zou best eens een behoorlijke onkostenpost kunnen worden. Begrijpelijk nu ook waarom vrachtwagens niet door het centrum mogen, maar niet slim om er dan wel grote bussen over te laten rijden en nog minder doordacht om juist daarboven de verhoogde sierbestrating te laten eindigen, waardoor al dat zware verkeer precies boven die rivier naar beneden klapt. Zo zorgt de Balibom ook in deze tijd toch opnieuw voor grote problemen, want de sierbestrating is aangelegd met het geld dat is binnengestroomd voor hulp aan Bali na de eerste bom.

Het gat van Ubud is opnieuw groter geworden. Ik grap al dat straks ook de Senang Hati in het gat verdwijnt. Grappig, maar dan denk ik ineens aan de ramp in Oost Java, waar de door mensen veroorzaakte ramp met de modderstromen nog steeds voortduurt, nu al jaren. Mensen wonen nog steeds in tenten en wachten nog steeds op compensatie van hun verloren land en huizen. En de directeur van het bedrijf dat de ramp heeft veroorzaakt (tevens minister van sociale zaken!) is nog steeds de rijkste man van Indonesië. Dus het gat van Ubud kan ook nog wel even duren, net als hierachter de uitgedroogde sawa’s, (ook al weer een half jaar!).

...........

Never a dull moment......

Er is er een jarig...

Dus leek het ons leuk om eens een foto van ons gezinnetje op de site te zetten. Gewoon, omdat het kan - nu Robrecht er is, zijn we "compleet" en daarom heeft Denise ons maar eens gezamenlijk op de gevoelige digitale plaat vastgelegd.

Tijd voor wat geestelijke verdieping

Ja. Denise, Mark en de kids zijn naar het Bali Art Festival, Elise ligt met haar vrienden in het zwembad, Steffie doet boodschappen - dus kan ik me even storten op het volgende.

Afgelopen zondag stond er een artikel in de Jakarta Post van de hand van Anak Agung Gde Agung, een aan Harvard en Leiden afgestudeerde Balinees die o.a. minister van Sociale Zaken is geweest tijdens het presidentschap van Abdurrahman Wahid ("Gus Dur").

En dat artikel geeft zoveel inzicht in de Balinese wijze van naar de wereld (welke wereld?) kijken dat ik dacht: kom, ik vertaal het en zet het op het blog. Zware kost misschien, maar dat moet ook maar eens kunnen. Toch? Komt-ie. Gde, the floor is yours.

..........

Terwijl de wereld door een diepe economische crisis gaat met veel en zwaar menselijk lijden, is er een grotere bereidheid om alternatieven te verwelkomen – of tenminste aanvullingen op de individualistische en over-consumptieve Westerse levensstijl.

Mensen vragen zich af wat voor systeem het mogelijk maakt dat één individu miljoenen mensen oplicht voor het onvoorstelbare bedrag van 65 miljard US dollar?

Wat voor soort ethiek maakt het mogelijk dat zakenmagnaten hun organisaties bankroet laten gaan –en de wereld daarbij– en toch nog monumentale gouden handdrukken krijgen?

Wat voor soort mensen ontbost complete regio’s met alle negatieve consequenties voor ons ecosysteem? En hoe kunnen deze praktijken nog steeds legaal zijn?

Als deze vragen, in eerste instantie gesteld door diegenen die hun huis, spaargeld, pensioenen en verstand zijn kwijtgeraakt, worden steeds luider en luider en monden uit in een roep om veranderingen in gedrag, ethiek en levensstijl in het onverzadigbare materialisme van het Westen dat recentelijk zoveel ellende heeft gebracht.

Het lijkt daarom toepasselijk om hier de oeroude Balinese kosmologie van Tri Hita Karana te introduceren.

Tri Hita Karana als het fundamentele Balinese principe voorziet in een begrijpelijke set van universele waarden en gebruiken die erop zijn gericht om voorspoed, vrede en geluk te bereiken door harmonische verstandhouding van mensen met de wereld om hen heen – dat wil zeggen: met andere mensen (pawongan), met de natuur (palemahan) en met spirituele metgezellen, de geestenwereld (parahyangan).

Ieder van deze drie “werelden” bevat specifieke kennis, inzichten en gebruiken die leidend zijn voor wie harmonie en balans wil bereiken binnen en tussen deze werelden.

Ten eerste pawongan: de omgang met mensen.

Om dit aspect kracht bij te zetten hanteert Tri Hita Karana het principe van daden en vergelding, karma pala: wat je zaait, zul je oogsten. Of, vriendelijker gezegd: wie goed doet, goed ontmoet.

Een andere doctrine is tat twam asi, ruw vertaald: “ik ben jou en jij bent mij”. Deze doctrine leert anderen te behandelen zoals je zelf door anderen behandeld wilt worden.

En dat wordt dan weer gevolgd door tri kaya parisuda, het dictum dat de nadruk legt op de noodzaak om consistentie te hebben tussen bedoelingen, woorden en daden.

En tenslotte is er nog desa kala patra, dat wijst op de noodzaak om je te kunnen aanpassen en flexibel te zijn als je de uitdagingen van het moment tegemoet treedt.

Dan palemahan: de omgang met de natuur.

In relatie tot de natuur leert Tri Hita Karana dat mensen en natuur door dezelfde wet (rta) worden bestuurd. Mensen als microkosmos (bhuwana alit) zijn van exact dezelfde elementen gemaakt als de natuur en het universum, de macrokosmos (bhuwana agung). Deze elementen zijn vuur, water, aarde, wind en ruimte die tezamen de panca maha butha worden genoemd.

Daarom staan mensen op gelijke voet met hun omgeving en moeten ze deze als zodanig respecteren. Mensen kunnen de natuur niet misbruiken en de natuur moet haar mensen beschermen.

Deze filosofie staat in scherp contract met de joods/christelijke/islamitische leer die de mens als het centrum van het universum positioneert, hetgeen geleid heeft tot de hegemonie van de mensheid ten koste van de natuur.

Tenslotte parahyangan, de geestelijke wereld.

Mensen wordt geleerd dat zij en de rest van het universum hun bestaan danken aan de Almachtige. Daarom moeten mensen gedurende hun gehele leven daar dankbaarheid voor betonen door continue religieuze rituelen, offers en blijken van devotie (bhakti) die zich manifesteren als dagelijkse goede daden.

Zonder uitzondering is iedereen onderworpen aan deze wet (rna) en enkel door deze goede daden kunnen mensen balans en harmonie bereiken en vervolgens duurzaam geluk: moksa.

Terwijl Tri Hita Karana mensen in het centrum van dit evenwicht zet met de natuur en spirituele metgezellen en daarmee als de oorzaak van alle balans en onbalans, worden ze wel geleid door een aantal strikte kosmologische, religieuze en sociale richtlijnen.

Dat leidt ertoe dat iemand in zijn of haar handelen rekening houdt met de drie werelden, om zo een “heilige balans” te houden van onderlinge verbondenheid, wederkerigheid en harmonie. Dat bewaart gelijkheid tussen mensen en andere elementen van de maatschappij en het universum – synoniem met zelfbeheersing en behoud, wat tot een meer zorgzame en gelukkige samenleving leidt.

Hoewel Tri Hita Karana een oud Balinees kosmologisch concept is, zijn de inherente eigenschappen ervan al duidelijk aanwezig in vele beschavingen door de eeuwen heen.

Zoals al gedocumenteerd is door eminente geleerden hebben mensen over de gehele wereld sinds onheugelijke tijden het universum – en de rol van mensen daarin – gezien als bestaand uit de zelfde drie “werelden” als die van Tri Hita Karana.

Het is ook welbekend dat de meeste oude religies als Hindoeïsme, Boeddhisme, Shintoïsme, Confucianisme en Taoïsme ieder op hun eigen wijze het zelfde respect voor de natuur onderwijzen: mensen, hoewel ze een centrale rol spelen, zijn in feite niet meer dan gelijkwaardige deelnemers tezamen met planten, dieren en niet-levende zaken in één organisch en universeel systeem.

Als zodanig is de leer van Tri Hita karana niet wezensvreemd en kan universeel worden toegepast. Wat nodig kan zijn is enkel de concepten ervan in een moderner jasje te gieten. Dat is zeker de moeite waard, waar het de mensheid een levenswijze kan brengen die meer in balans is, meer harmonieus en meer zorgzaam – en waarmee mega-problemen als global warming en acute wereldwijde economische crises kunnen worden vermeden of ten minste geminimaliseerd.

...........

Tot zover Anak Agung Gde Agung.

Mooi verteld, maar doen die Balinezen dat dan ook?

Ja en nee.

Nee, omdat de verleidingen van de Westerse consumptiemaatschappij ook hier doordringen - mensen willen ook allemaal een eigen scooter en de bemo's worden zo langzaam uit het straatbeeld verdreven. In plaats daarvan: files en torenhoge persoonlijke schulden, want hoe wil je een scooter betalen die meer kost dan een jaarloon waar je toch al niet van kan rondkomen?

Ja, bijvoorbeeld omdat men het toerisme aan banden aan het leggen is - de gouverneur, Pastika, heeft vastgesteld dat de wildgroei daarin ten koste gaat van de Balinese natuur (palemahan) en cultuur (parahyangan): het evenwicht is verstoord en moet worden hersteld. Twee nieuwe grote hotels in Kuta zullen worden gesloopt nog voor ze één dag open zijn geweest; illegale commerciële villa's en guesthouses worden gesloten.

En in dat opzicht komt die wereldwijde crisis voor Bali misschien wel mooi op tijd: dan kan het eiland nog worden gered van de Ibizaïsering die vooral rond Kuta, Legian, Kerobokan, Seminyak, Canggu, Umalas, Bukit - de zuidwestkant van het eiland dus, om zich heen grijpt maar waar je ook de invloeden op Lovina, Ubud en Sanur van ziet.

Een week niets gepost!

Bijna tenminste – het is alweer zaterdag en de laatste bijdrage op het weblog is al van afgelopen zondag! Niet zo best, want er is weer van alles gebeurd. In chronologische volgorde dan maar:

Het Bali Art Festival is al weer een tijdje aan de gang – daar zijn we met z’n allen naartoe geweest. Het was aardig, minder kunst dan vorig jaar maar wel weer van allerlei rotzooi te koop en natuurlijk ook veel eten. Tijdens de lunch viel ons iets op dat in Nederland tot acuut ingrijpen van de Warenwet-controleurs zou leiden: direct bij de ingang van het toilet (en dan bedoelen wij ook: direct. Achter dat meisje is het) werd verse sambal gemaakt. 100% hygiënisch meneer, geen zorgen hoor! Gelukkig hadden wij ons eten al op, de sambal was overigens heerlijk. Apart smaakje, dat wel......

En Kayun, onze tuinman /Pool Manager / Hoofd Technische Zaken die Nyoman vanaf 1 juli is komen versterken als personeel) is even de boom in gerend (klimmen kan ik dat niet noemen) om voor Steffie een paar verse nangka’s te plukken – de boom hangt er nu vol mee, dus voorlopig iedere dag sayur nangka op het menu....

Het belangrijkste nieuws is natuurlijk dat de Keusjes zijn aangekomen na een lange reis. Ze waren nog opmerkelijk fit bij aankomst en we hebben ze zelfs tot 10 uur ’s avonds kunnen wakker houden op de eerste dag. Inmiddels zitten ze in het Indonesische ritme qua tijdbesef (dus geen jetlag meer en vervolgens ook stoppen met op je horloge kijken) en ze houden strak vol dat ze het naar hun zin hebben.

Flintje zie je hier met een boek, dat hij alleen maar vastheeft als hij geen gitaar speelt. Salomee en Elise zitten meestal aan de peecee gekluisterd en vanmorgen vroeg werden wij gewekt door vrolijk drum-werk. Help me onthouden dat ik de dader(s) vandaag vang en stokslagen toedien.

Maar goed: de familie blijft een maand, dus daar ga je nog een hoop meer over lezen.

Tenslotte: Elise dacht gisteren even te gaan kijken bij een karate-school. Helaas: ze kreeg gelijk een pak aan en moest meetrainen. Ze is heel enthousiast geworden en is nu lid van deze school: alleen Indonesiërs, groep van zo’n 12 leerlingen variërend van een jongetje van 10 via een paar meisjes van haar leeftijd via een aantal studenten en volwassen beroepsmilitairen tot de leraar: een fitte veertiger, vol energie en 5e dan die echter geen veertiger is maar 65 (!!!!) blijkt te zijn. Wat sport met een mens kan doen!

Kortom: Elise moet nu twee avonden in de week naar Denpasar om te trainen, ik moet haar brengen en op verzoek van Made, een zwarte band van 48, ga ik vanaf woensdag dan ook maar weer trainen. Na 3 decennia afscheid te hebben genomen van Kyokushinkai kon ik me gisteren amper inhouden dus nu gaan vader en dochter vanaf volgende week samen. De lessen zijn in het Indonesisch, niemand spreekt Engels dus het is nog goed voor onze taal ook.

Van Robrecht heb ik geen recente foto - hij is veel op stap met zijn Balinese maten en vriendinnen, op het strand zeuren de dames onze kop gek omdat ze hem willen masseren. Kortom: hij heeft het heel zwaar. Wij allemaal trouwens.