Het leven van een Balinees: deel 3 (slot)

Madé loopt op zijn gemakje in de schaduw van de palmbomen langs zijn sawah. Het is zonnig en er staat een zacht briesje; niets wijst er op dat Madé binnen enkele ogenblikken het slachtoffer zal zijn van één van de gevaarlijkste sluipmoordenaars van de tropen. Deze wacht tot Madé direct onder hem staat en maakt zich dan los om zich uiteindelijk met grote snelheid op hem te storten. Een voltreffer! En Madé valt dood neer – want een kokosnoot die vanaf dertig meter op je hoofd valt (Indonesisch: een kelapa op je kepala) overleef je niet.

Waar jaarlijks slechts 15 mensen door aanvallen van een haai worden gedood, treft een tienvoud daarvan het lot van onze Madé: 150 mensen per jaar sterven aan een vallende kokosnoot. Ze lijken wel lief en klein, maar het zijn dus gewoon brute killers!

Nadat Madé door de buurman wordt gevonden, moet hij naar Hindoeïstisch gebruik zo snel mogelijk worden gecremeerd. Omdat er voldoende geld in de familie is, kan dat ook: anders had men hem eerst begraven om hem op te graven zodra het geld voor de ceremonie er is.

De ceremonie wordt uiteraard voorbereid door ieder lid van Madé’s banjar, onder andere door het maken van een badah, de draagbaar van de overledene waarop hij/zij naar de crematieplaats gebracht wordt. Afhankelijk van het aantal verdiepingen van de toren kun je de kaste afleiden: Madé krijgt vijf verdiepingen, maar één of drie had ook gekund. Lage adel krijgt er zeven, hoge adel negen en brahmanen elf.

Als de zon op de dag van de crematie op het hoogste punt staat, barst de ceremonie los. Letterlijk – want het gaat er een stuk minder ingetogen aan toe dan bij ons.

De begrafenisstoet wordt geleid door de vrouwen, die de offers voor de ceremonie op hun hoofd dragen. Dan volgt de familie met een wit lint met aan het eind de badah, die door zoveel mogelijk mannen van de banjar (eventueel om beurten) wordt gedragen. Dat gaat op een wilde manier: van links naar rechts over straat, cirkels maken op kruispunten – want het is de bedoeling dat de ziel van de overledene de weg naar huis niet meer weet te vinden om daar te komen spoken. Daarom wordt er tijdens de weg naar de crematieplaats ook niet getreurd of gehuild: als de ziel dat merkt, wil die misschien blijven en dat is niet gewenst.

Op de crematieplaats wordt het lichaam van de badah afgehaald en in een kist gestopt; in deze kist (in de vorm van een dier) wordt eerste heilig water over de overledene gegoten en er worden brieven voor de goden en geld in gelegd. Ook worden er twee vogels losgelaten: deze symboliseren het vrijlaten van de ziel. Da’s toch een stuk prettiger dan in India, waar de schedel van de overledene wordt kapotgeslagen om de ziel vrij te krijgen. (In het geval van Madé was dat natuurlijk niet nodig geweest, maar dat terzijde.)

Na het verbranden van de overledene wordt de as in een pot gedaan; periodiek zijn er vervolgens ceremonies (ik zag ze in de Purah Goa Lawah of “vleermuistempel” bij Klungkung) waarna de as in zee wordt uitgestort.

En dan volgt er nog een laatste ceremonie, soms jaren later, waarbij de ziel van de overledene in de familietempel wordt bijgezet.


En wij? Wij leven nog. Inmiddels terug in Sanur, na een tocht via Bedugul en Ubud: in de laatste plaats hebben we babi guling gegeten, geroosterd speenvarken. Bij Bu Oka, naar verluid de beste plek om dit origineel Balinese gerecht te eten.

Nou: het was lekker. Maar die van mijn zwager Michiel, die hij klaarmaakte met kerstmis, was echt (veel) beter. Vonden wij unaniem. Vandaar een foto van de laatste, met Robrecht en miss Piggie. Hulde Michiel!



O, Sanne: als je wil, hebben we een uitstekende chauffeur voor jullie. Laat maar weten als je daar iets mee wil!